O orgullo da montaña afúndese

Progreso 13/03/10

O miradoiro da Fornaza, na Fonsagrada, ofrece unha vista digna de calquera postal. Un conxunto de montañas trenzan as súas ladeiras ata unilas nunha única liña, marcada polo río Navia. Este enclave non falta en ningunha guía turística do municipio e a súa fotografía foi elixida polo Concello para ilustrar o apartado "Natureza" da súa páxina web. Todo un exemplo de explosión natural e, en pouco tempo, tamén arquitectónica, pois foi elixido por Saltos do Navia para instalar nel a central hidroeléctrica do encoro de Suarna.

Os fonsagradinos miran desde hai días con outros ollos a canle do río Navia. Temen que o proxecto de embalsar as súas augas, pendente desde 1951 e sometido a continuas revisións, fágase finalmente realidade e sepulte un dos seus enclaves naturais de maior valor.

Saltos do Navia recuperou un plan que parecía esquecido para aproveitar as augas do río entre Navia e A Fonsagrada e disponse a iniciar a tramitación administrativa do proxecto, que se prolongará durante meses e que se prevé conflitiva.

A noticia caeu como un xerro de auga fría na Fonsagrada e Navia de Suarna, onde xa se preparan exhaustivos informes para rexeitar con todos os argumentos posibles a construción da presa. A baza de ambos os municipios é a mesma: a riqueza natural. O encoro non afectará a poboacións nin a explotacións agrícolas ou gandeiras, pero penetrará como un puñal nun dos aspectos que máis orgullo espertan nos habitantes da montaña lucense, a súa paisaxe.

"Xa nos están enchendo os montes de eólicos e só falta que agora nos tapen tamén as ribeiras", afirma o alcalde da Fonsagrada, Argelio Fernández Queipo. O seu homólogo de Navia, José Fernández, apunta unha contradición: "Hai un proxecto para crear un parque natural e outro para alagar, polo menos, unha parte". Ambos os rexedores decidiron estudar este tema no próximo pleno municipal, no que intentarán lograr un rexeitamento unánime de todos os grupos políticos ao proxecto.

 A zona máis afectada por esta obra sitúase na Fonsagrada, onde se construiría a presa, mentres Navia de Suarna acollería a cola do encoro. Na beira asturiana do río sería San Antolín de Ibias quen sufriría as consecuencias da crecida.

Un dos elementos que fonsagradinos e naviegos resístense a perder baixo as augas son as súas rutas de sendeirismo. As ribeiras do Navia e os seus afluentes están repletas delas. Conducen ata enclaves naturais nos que o tempo parece deterse e descobren lugares emblemáticos da historia e a economía da zona, como as antigas ferrerías, nas que se traballaba o ferro extraído das minas da contorna.

A ferrería de Cuíña, a maior da zona, quedará baixo as augas se o proxecto prospera, así como as entradas ás galerías mineiras que parten da canle do río, algunhas construídas polos romanos.

As zonas de esparexemento dos fonsagradinos tamén se resentirán. Varias áreas de descanso quedarán asolagadas e a praia fluvial de Pena do Inferno, moi concorrida nos meses estivais, será das máis afectadas.

Á marxe dos valores naturais, os veciños tamén se preocupan polas comunicacións. Algúns tramos de estrada quedarán alagados e o acceso a núcleos de poboación, cortado. Saltos do Navia prevé construír accesos alternativos, pero a desconfianza do galego e a experiencia do esquecido prevalecen: "Tamén os ían facer en Negueira e a xente tivo que emigrar porque ninguén se acordou de comunicar as poboacións que quedaron illadas", apunta o alcalde da Fonsagrada.


DETALLES
A cota 289. O novo encoro que se proxecta no río Navia asolagará, se chega a construírse, os terreos situados por baixo da cota 289. Este fito xeolóxico serve de referencia aos veciños da zona para determinar se as súas terras quedarán afectadas polas augas.

Auga embalsada. O Pequeno Suarna embalsará un máximo de 123 hectómetros cúbicos de auga, algo máis que o encoro de Doiras, con 119, e a metade do de Grandas de Salime, que ten capacidade para 266 hectómetros cúbicos. Quedará moi lonxe do salto de Belesar, que alberga 654 hectómetros cúbicos de auga.

Un túnel. A auga do río Navia desviarase a través dun túnel durante o tempo que duren as obras de construción da presa e a central hidroeléctrica. Unha parte deste acceso xa está escavado na montaña de Río de Porcos.

As augas. O caudal embalsado recollerase en 1.065 quilómetros cadrados de superficie, segundo o resumo do proxecto facilitado por Saltos do Navia. Afectará a unha superficie duns quince quilómetros en liña recta, entre os municipios lucenses da Fonsagrada e Navia de Suarna e o asturiano de San Antolín de Ibias.

Beneficios. As instalacións hidroeléctricas deben pagar os impostos de bens inmobles (IBI) e actividades económicas (IAE). O alcalde da Fonsagrada asegura que "vos cartos sempre veñen ben, pero neste caso non merece a pena hipotecar ou territorio".

Estrada LU-721. Algúns tramos da estrada LU-721 quedarán mergullados na cola do encoro. A firma promotora da obra, Saltos do Navia C.B., proxecta a construción de accesos alternativos para as poboacións que se serven desta vía, que quedarán incomunicadas.

Praia de Pena do Inferno. A praia fluvial máis concorrida da Fonsagrada desaparecerá baixo as augas. A área de recreo de Pena do Inferno é unha das afectadas polo encoro. Quedarán mergulladas todas as instalacións, incluídos as pontes colgantes e os accesos.

Ferrería de Cuíña. A ferrería de Cuíña é unha das emblemáticas da montaña lucense. Foi construída en 1793 e estivo activa ata finais do século XIX. Quedará alagada polo encoro. As súas instalacións complétanse con dúas casas para empregados e unha capela. O conxunto foi expropiado cando se proxectou o Gran Suarna.

Estrada da República. A construción desta estrada comezou na República, pero nunca chegou a rematarse. Percorre as beiras do río no tramo fonsagradino afectado polo encoro. Pasa por áreas fluviais, ferrerías e minas abandonadas. Foi acondicionada como ruta de sendeirismo en varios tramos.