Flores medicinais de xullo

C. Rueda / F. Albo. As serras do Courel e Os Ancares sufriu sempre un forte illamento, que aínda hoxe en día dificulta seriamente a atención sanitaria. A rica vexetación da zona -a de maior diversidade vexetal de Galicia, en opinión dalgúns especialistas- axudou aos seus habitantes a soportar a escaseza de médicos e farmacias desenvolvendo numerosos remedios tradicionais para enfermidades e achaques dos seres humanos e dos animais domésticos. Os veciños aínda conservan hoxe un importante patrimonio cultural relacionado coas plantas medicinais que foi estudado en tempos por investigadores como o botánico Emilio Blanco e a farmacéutica María Moure.

O que segue é un pequeno repertorio, non exhaustivo, da plantas de uso medicinal e alimentario que florecen en xullo na serra. As plantas son mencionadas inicialmente polo seu nome tradicional.

Abreiriña. ( Saxifraga spathularis , saxífraga). Planta popular e moi estendida en noiros e zonas umbrías. De uso veterinario como analxésico e para as inflamacións do gando. Cocíase a planta e a auga resultante dábanlla aos animais.

Cálsamo-Herba de Santiago ( Senecio jacobaea , herba de Santiago). Era utilizada para as feridas como cicatrizante, aplicando ás feridas a pasta obtida ao machucar a planta.

Chapizo ( Galium aparine , berenjena do diaño). Os seus froitos están cubertos duns pelos en forma de gancho que se prenden ao xeito dos animais e á roupa, para favorecer a dispersión das súas sementes. Os nenos de Meiraos xogaban con eles a enganchalos na roupa. Ten efecto laxante e antiinflamatorio e favorece as defensas do organismo. Foi utilizado para problemas da pel: eczemas, psoriasis, seborrea...

Entrelaceira ( Anarrhinum bellidifolium , acicates de cheiro). Planta moi apreciada, citada no século XVIII polo pai Sarmiento polas súas propiedades como cicatrizante de chagas, feridas e cortes. A folla púñase sobre a ferida a modo de tirita.

Herba abelleira ( Melissa officinalis , melisa). Recoñécella polo seu agradable cheiro, similar ao do limón. Ten varias propiedades medicinais e úsase como reclamo para atraer ou capturar os enxames de abellas.

Herba moura ( Solanum nigrum, tomatitos do diaño) é propia das hortas e considerar como mala herba. é tóxica e había que pór especial coidado cando se cocían outras herbas para evitar que se mesturase con elas, xa que se era inxerida polos porcos podía matalos.

Magarza ( Anthemis arvensis , manzanillón). Préstase a confusión coa manzanilla, aínda que é máis esvelta. Diferénciase da manzanilla polo seu cheiro máis desvaído. Nalgunhas zonas tómase como infusión.

Malva ( Malva moschata-Malva sylvestris ). é unha planta moi apreciada e rica en mucílago e vitaminas A, B, C e E. úsase en infusións para o estreñimiento, inflamacións e enfermidades da pel, o catarro... Tamén servía como tónico facial, aproveitando a auga da cocción de follas e flores.

Morodo. ( Fragaria vesca , fresa silvestre). Moi apreciados os seus froitos polo seu aroma e sabor.Nabelo branco ( Taraxacum , dente de león). Abundante en prados e hortos, utilizábase como forraxe para os porcos.

Ourego ( Origanum virens , orégano). Moi abundante e de uso moi estendido. A súa principal aplicación é como condimento dos chourizos. En infusións, mesturado con mel, é un importante anticatarral. Antigamente, en certas zonas de Ou?????Courel, as mulleres bebían auga de orégano tras os partos.

Piorniña ( Achillea millefolium , milenrama). A infusión da flor utilizábase contra as lombrigas. é cicatrizante e antihemorrágica. Machucábase a planta e o mollo resultante aplicábase á ferida. Poexo ( Mentha pulegium , menta poleo). Tamén coñecida en O Courel como herba dous cantores ou poexo menta. Utilizábase para aclarar a voz e ademais queimábase a planta para repeler as pulgas.

Ouropeso ( Simethis mattiazzi , oropesa). Dise que o seu nome vén do gran valor que se lle daba: «Vale ou seu peso en ouro». A auga cocida coa raíz usábase como diurético, para as infeccións de ouriños, para a próstata e contra as lombrigas.

Setecostas ( Plantago media , llantén mediano). A súa folla está formada por sete nervios ou costelas, de aí o seu nome. Era utilizada para a úlcera de estómago, fístulas e infeccións. Cocíase a planta e aplicábase a auga resultante. Moi apreciada polo gando e os porcos.

Tomiño ( Thymus pulegioides ). Abunda no Taro Branco e o Alto dá Pedra. é de menor porte que noutras zonas, aínda que de mellores propiedades medicinais. Utilízase en infusión para catarros, dores de garganta e estómago e inflamacións. Verbena ( Verbena officinalis ). Utilizábase para as inflamacións da pel, aínda que estaba considerada unha mala herba.

Rio Ibias, rio negro!

No blog dos nosos vecins, Siempre Ibias, atopamos este adelanto do video-denuncia da situacion na que encontrase o concello de Ibias e o rio que dailles nome. 


En Ibias, un concello illado da montaña suroccidental asturiana, tamén conhecidos como os Ancares asturians e marcado por un profundo despoboamento e envellecemento da poboación, tentan sair do seu illamento a través do turismo rural e de disfrute da súa natureza aínda salvaxe e virxe. Mais a contínua e impune contaminación por parte dunhas minas de carbón do seu río, o Río Ibias, a alma deste territorio, fixo erguer aos seus habitantes contra a inxustiza.
O documental pretende ser un relato das posibilidades turísticas do concello de Ibias, os seus hándicaps territoriais e como a maior empresa radicada no seu espazo pode ser a causante da súa defunción.


Desde aquí o noso apoio a Ibias e os seus habitantes!



Si queredes atopar mais info no blog Plataforma Defensa Río Ibias

A natureza volve nunha lagoa dos Ancares

Os comuneiros da Lagúa e Fonfría, nas Nogais, recuperan un humidal onde viven dez das catorce especies de anfibios catalogadas en Galicia

A Voz. Aos amantes da natureza saíulles un affaire de primavera. O ensordecedor croa-croa da ra rela , especie ameazada, é todo un espectáculo sonoro que ata finais de xullo aínda pode presenciarse polas noites, baixo un dos teitos máis estrelados de Galicia, na charca de montaña da Lagúa (As Nogais). Sobre unha cota de 1.025 metros de altura, a lagoa dá acubillo a dez das catorce especies de anfibios que habitan en Galicia, algunhas en extinción, como a ra rela ou a salamandra pintega . Coa explosión da primavera as femias en celo provocan o canto desesperado das ras macho, un concerto que recupera, logo de moitos anos, a banda sonora para este espazo natural único nos Ancares.

A boa noticia chega grazas á iniciativa conxunta das comunidades veciñas da Lagúa e Fonfría, que decidiron investir parte dos beneficios que reciben do monte na recuperación da charca, cuxas dimensións e equilibrio biolóxico foran alterados outrora pola actividade agrícola-gandeira. O seu uso tradicional como abrevadero para o gando explica que os veciños ampliasen a charca e limpasen os lodos dos fondos de forma regular, o que pode evitar que se secase definitivamente.

Logo dunha época de abandono, nos que a lagoa estivo inventariada como punto de recollida de auga para a extinción de incendios, os comuneiros devólvenlle agora unha mirada amable. Coa creación dun punto de interese especial para anfibios poñen un final feliz a séculos de estreita relación entre o pobo e a lagoa, dos que dá fe a toponimia.

Coa posta en valor da lagoa, os comuneiros da Lagúa recuperan tamén o hábitat da ra, á que converteron en aceno de identidade. A rá de San Antón é o logotipo da comunidade de montes e a protagonista do traballo de educación ambiental que acompaña o acondicionamento da contorna da lagoa. Unha serie de paneis divulgativos converten A Lagúa nun alula ao aire libre. A rá de San Antón presenta nun póster aos seus compañeiros de charca, seis anuros (como o sapo común ou a ra rela) e catro urodelos (como o limpafontes palmado ou a salamandra pintega), que suman en total dez das catorce especies de anfibios catalogadas na nosa comunidade, o que dá unha idea da importancia o humidal da Lagúa como ecosistema.

Comunidades de montes que piden protección para as súas terras

O primeiro paso que deron as dúas comunidades de montes da Lagúa e Fonfría foi o acondicionamento da contorna do humidal para convertelo nun lugar atractivo e de lecer. «Vos sitios bonitos valen máis, tanto para vos que vivimos aquí, como para vos que veñen de paso», afirma Olga Alba, a presidenta da comunidade de Fonfría. Os traballos, que inclúen a sinalización dunha ruta de sendeirismo entre as dúas poboacións das Nogais, realizáronse baixo a premisa de «deixar intacta a charca para non alterar en nada ou seu ecosistema», segundo César Acevedo, o responsable de H2O Iniciativas non Medio Rural, a empresa encargada de dar forma ás pretensións dos comuneiros.

As comunidades queren blindar agora o legado que construíron e van solicitar medidas de protección que garantan a conservación da lagoa. «A nosa intención é pedir que este espazo sexa incluído na Rede Natura 2000 e non catálogo de humedais dá Xunta de Galicia>», explica Fidel Gutiérrez, o presidente da comunidade de montes da Lagúa. Unha pretensión pouco común nunha comarca onde os veciños rexeitan unha e outra vez a creación do parque natural, interpretando que as categorías de protección do territorio só achegan restricións aos usos tradicionais. Na Lagúa e Fonfría os veciños invisten o proceso e reclaman a atención da Administración. O seu exemplo abre un camiño de esperanza para a convivencia cordial entre o home e a natureza.

Beleza e patrimonio natural

Aos atractivos e valor ecolóxico da charca súmanse a beleza e o patrimonio natural da contorna, nas inmediacións dos Ancares, o parque natural de Galicia. A Lagúa está situada nun lugar privilexiado, na serra que separa os vales dos ríos Bois e Navia, nas Nogais, e do río Cancelada, en Cervantes.

Vintecinco especialistas publican un libro sobre o futuro do castiñeiro ancarés

A Casa das Xentes de Balboa acolle esta tarde ás 20.00 horas a presentación da obra

O castiñeiro máis grande da Península está nos Ancares. Trátase dun exemplar que creceu durante décadas, por non dicir séculos, na localidade de Vilar de Acero (Vilafranca), e o seu perímetro é tan grande que unha decena de persoas encadeadas non poderían abarcalo. O castiñeiro O Campano, que así se chama, xunto con outros exemplares relevantes como o denominado O Castiñeiro das Cruces, na localidade dos Ancares lucenses de Murias de Rao, -donde cada vez que pasaba xunto a el un cortexo fúnebre colocaban unha cruz- son algúns das árbores que aparecen no libro Un futuro para o castiñeiro. Estudos sobre o castiñeiro na comarca do Bierzo , elaborado por 25 especialistas e que hoxe se presentará ás 20.00 horas na Casa das Xentes de Balboa.

O libro, publicado dentro do Programa Castanea da Mesa do Castiñeiro do Bierzo, profunda na situación real do castiñeiro na comarca, aconsella medidas para a súa conservación e para que os sotos contribúan ao desenvolvemento das zonas rurais.

As fotografías máis modernas do libro son obra de Isidro Canóniga.

O MARM reclama ao Concello de Navia que volva alegar contra a presa

O rexedor expresou "sorpresa" por ter que repetir este acto administrativo

O alcalde de Navia de Suarna, o popular José Fernández, anunciou este mércores que o concello vese obrigado polo Ministerio de Medio Ambiente, a través da Confederación Hidrográfica do Norte, a presentar de novo as alegacións ao encoro.

Fernández recordou que estas mesmas alegacións presentáronse fai dous meses, "no primeiro prazo que se fixou", aínda que había outros prazos a maiores para particulares, explicou.

No entanto, o ministerio volve requirir para que presenten de novo as alegacións, a pesar de que --denunciou-- "xa están rexistradas e presentadas na Subdelegación do Goberno".

Neste sentido, o rexedor expresou "sorpresa" por ter que repetir este acto administrativo, no que se pon de manifesto a oposición do concello a este encoro, que está previsto que o constrúan Hidrográfica do Norte e Electra do Viesgo.

José Fernández concretou que "a afectación deste proxecto sería nunha zona dun valor medio ambiental e natural moi alto". Ademais, advertiu de que o emprazamento onde está proxectado situar o encoro constitúe un lugar "con proteccións da Rede Natura" e, polo tanto, "espazos protexidos".

Desde que José Fernández é rexedor, presentáronse ata en dous ocasiones alegacións ao proxecto, desde 2007, pero que se converterán en tres ao ter que repetir a operación que o concello cría xa rematada desde fai dous meses, polo que neste momento agardaban pola resolución das mesmas.

Voando como as aguias sobre os picos dos Ancares

Os parapentes emulan o voo das rapaces aproveitando as correntes de aire para subir a un ceo con vistas á Cordilleira Cantábrica


Ao longo de dúas décadas os afeccionados ao parapente fixeron do miradoiro de Balouta, no Porto dos Ancares, un punto de despegamento mítico para emprender un dos voos máis fermosos e complicados da orografía galega. «As vistas da Cordilleira Cantábrica desde esta zona son espectaculares, pero as condicións orográficas de montaña fan que se trate dun voo técnico e máis turbulento do habitual. Os elevados contrastes de temperatura entre as zonas altas e baixas provocan correntes violentas e o vento se encañona polos vales pechados», afirma Alberto Corral , do Club Voo Libre Bierzo, cuxos pilotos o mes pasado despregaron as súas velas no ceo dos Ancares, coas últimas neves da tempada aínda coroando os cumes.

Desde o Miradoiro de Balouta, a unha cota de 1.600 metros, os paxaros coloridos de rip-stop (unha tea sofisiticada que aúna lixeireza e resistencia, pero sobre todo deseñada para deter eventuais rachos) despegan pola cara leonesa do pico Miravalles, no extremo norte da serra dos Ancares, xusto onde se atopan os concellos de Ibias, Bierzo e Navia de Suarna.

Unha vez no aire, narra Alberto Corral , os parapentes emulan o voo das rapaces: «Intentamos planear, perdendo a menor altura posible á espera de que se forme unha térmica, e, como as aguias ou os voitres, seguímola para subir todo o máis alto, ata onde o permitan as condicións da zona e a climatoloxía». As térmicas son correntes de aire ascendente, alecciona o piloto berciano, que formanse pola diferenza de temperatura entre as zonas altas frías e o fondo dos vales, que acumulan calor: «é un fenómeno similar ao dunha pota que rompe a ferver. Cando o chan non pode reter a calor, o solta cara arriba en forma de burbullas de aire».

Paxaros de tea que desafían aos ventos

As correntes térmicas son ao parapente o que as ondas ao surf. Como cunha onda de 20 metros, o piloto soña cunha térmica mítica que o eleve algúns miles de metros de altura e o desnivel de ascenso conseguido dá unha boa medida do éxito do voo. Esta primavera os parapentes do Voo Libre Bierzo asucaron o ceo dos Ancares a 2.500 metros.

«Se o tempo é bo, poderiamos superar os 3.000 metros, en Castela é habitual chegar aos 4.000 e na Península hai zonas onde se poden alcanzar os 6.000», afirma Alberto Corral , para quen o principal atractivo do parapente é «a sensación de liberdade que produce voar como os paxaros».

Case como os paxaros, ou polo menos iso entende un espectador inexperto, para quen os parapentes parecen vendidos ao capricho das correntes. Se estas non chegan, o piloto tras o despegamento irá inevitablemente perdendo altura ata tocar terra no fondo do val.

Por iso, a maior dificultade para o parapente nos Ancares, máis que as correntes violentas e as turbulencias, é a falta de espazo para aterrar. A estreiteza dos vales, a abundancia de vexetación e a escaseza de pastos son o principal inimigo dos valentes paxaros de rip-stop que cun retrinco de tea botan un pulso aos ventos.